Ιστορία
Το Ελληνικό Πρωτάθλημα Υδατοσφαίρισης στους άνδρες ή Α1 Εθνική ξεκίνησε το 1923 με τη μορφή Πανελληνίου Πρωταθλήματος. Πολυνίκης ομάδα είναι ο Εθνικός Πειραιώς, με 38 συνολικά τίτλους στο ενεργητικό του. Από την αγωνιστική περίοδο 1966-67 διεξάγεται ως πρωτάθλημα Εθνικής Κατηγορίας. Σημερινός κάτοχος του τίτλου είναι ο Ολυμπιακός Πειραιώς για την αγωνιστική περίοδο 2016-17.
Το πρωτάθλημα Ελλάδας υδατοσφαίρισης ανδρών, διεξήχθη για πρώτη φορά υπό την εποπτεία του ΣΕΓΑΣ το 1923, πρίν την ίδρυση Κολυμβητικής Ομοσπονδίας στην Ελλάδα. Πρώτος πρωταθλητής αναδείχθηκε ο Πειραϊκός Σύνδεσμος. Ο ΣΕΓΑΣ διοργάνωσε επίσης πρωταθλήματα το 1926 και το 1927. Τον Σεπτέμβριο του 1927 ιδρύθηκε Κολυμβητική Ομοσπονδία με την ονομασία “Ελληνική Κολυμβητική Ομοσπονδία Φιλάθλων” (Ε.Κ.Ο.Φ.) από τους συλλόγους Πανελλήνιος Γ.Σ., Ν.Σ. Πέλοψ, Ολυμπιακός Σ.Φ.Π., και Ν.Σ. Καστέλλας, η οποία έκτοτε διοργανώνει τα πρωταθλήματα υδατοσφαίρισης. Σήμερα η ομοσπονδία έχει μετονομαστει σε Κ.Ο.Ε. (Κολυμβητική Ομοπονδία Ελλάδος). Τα πρώτα εκείνα χρόνια της ελληνικής υδατοσφαίρισης, στην προσπάθεια ανάδειξης του αθλήματος διεξήγοντο και άλλοι αγώνες, όπως αυτοί του 1924 στον όρμο Κουμουνδούρου (Τουρκολίμανο – Σημερινό Μικρολίμανο). Το πρωτάθλημα διεξαγόταν για πολλές δεκαετίες παράλληλα με τους πανελλήνιους κολυμβητικούς αγώνες. Έως το 1948 δεν είχε σταθερό τρόπο διεξαγωγής αλλά η ΕΚΟΦ αποφάσιζε κάθε χρόνο το σύστημα των αγώνων με βάση τον αριθμό των ομάδων που δήλωναν συμμετοχή.
Το 1949 καθιερώθηκε η Α’ κατηγορία, στην οποία τοποθετήθηκαν οι έξι καλύτερες ομάδες της Ελλάδας (Ν.Ο. Πατρών, Ολυμπιακός Πειραιώς, Εθνικός Πειραιώς, Παλαιό Φάληρο, Ν.Ο. Μυτιλήνης και Άρης Θεσσαλονίκης). Η Α’ κατηγορία διεξαγόταν από το 1949 ως το 1961 με έξι ομάδες που αγωνιζόταν μεταξύ τους σε έναν γύρο. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα έτη 1956 ως 1959. Συγκεκριμένα το 1956 και το 1959 έγινε με τη συμμετοχή επτά ομάδων που αγωνίστηκαν σε έναν γύρο, το 1957 έγινε με τη συμμετοχή οκτώ ομάδων με σύστημα διπλού αποκλεισμού, και το 1958 έγινε με τη συμμετοχή οκτώ ομάδων που χωρίστηκαν αρχικά σε δύο ομίλους και στη συνέχεια αγωνίστηκαν σε νοκ-άουτ αγώνες για τα ημιτελικά και τον τελικό. Από το 1962 ως το 1966 η Α’ κατηγορία διεξαγόταν με τη συμμετοχή έξι ομάδων, που αγωνίζονταν σε δύο γύρους. Ο α’ γύρος διεξαγόταν παράλληλα με τους πανελλήνιους κολυμβητικούς αγώνες νέων τον μήνα Αύγουστο, ενώ ο β’ γύρος διεξαγόταν τον Σεπτέμβριο, παράλληλα με τους κολυμβητικούς αγώνες ανδρών-γυναικών.
Το 1967 η Α’ κατηγορία μετονομάστηκε σε Εθνική κατηγορία. Ο λόγος της μετονομασίας ήταν η απόφαση να διεξάγονται οι αγώνες στις έδρες των ομάδων. Αυτός ο τρόπος διεξαγωγής ίσχυσε μόνο για τα πρωταθλήματα των ετών 1967 και 1968. Στις δύο αυτές διοργανώσεις μετείχαν μόλις τέσσερεις ομάδες, οι Εθνικός Πειραιώς, Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός και Ν.Ο. Πατρών. Οι τρεις πρώτοι είχαν ως έδρα το Ολυμπιακό κολυμβητήριο, ενώ ο ΝΟΠ αγωνιζόταν στη θάλασσα. Από το 1969 επανήλθε ο προηγούμενος τρόπος διεξαγωγής όλων των αγώνων σε ένα κολυμβητήριο με συνεχόμενους αγώνες κάθε ημέρα, και διατηρήθηκε μέχρι το 1976.
Το 1977 το πρωτάθλημα μετονομάζεται σε Α’ Εθνική κατηγορία, και καθιερώνεται οριστικά η διεξαγωγή των αναμετρήσεων στις έδρες των ομάδων. Εξαίρεση αποτέλεσε το πρωτάθλημα του 1980, καθώς οι αγώνες του α’ γύρου διεξήχθησαν στο νεόκτιστο (τότε) κολυμβητήριο της Πάτρας, και οι αγώνες του β’ γύρου στο Ολυμπιακό κολυμβητήριο.
Το 1986 η Α’ Εθνική διασπάται σε δύο πρωταθλήματα, την Α1 και την Α2, και ταυτόχρονα καθιερώνεται η διαδικασία των πλέι οφ μετά το τέλος της κανονικής περιόδου. Τα δύο αυτά πρωταθλήματα δεν ήταν στην ουσία ξεχωριστές κατηγορίες, αλλά δύο όμιλοι που συναποτελούσαν την Α’ Εθνική. Συγκεκριμένα την Α1 αποτελούσαν οι καλύτερες ομάδες της Α’ Εθνικής, ενώ στην Α2 μετείχαν οι ομάδες μικρότερης δυναμικότητας. Οι δύο πρώτες ομάδες της Α2 μετείχαν στα πλέι οφ και μπορούσαν να φτάσουν ως την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Από την περίοδο 1990-91 οι ομάδες της Α2 έπαψαν να μετέχουν στα πλέι οφ, και παρότι οι ονομασίες “Α1” και “Α2” διατηρήθηκαν, έκτοτε αποτελούν δύο ξεχωριστές κατηγορίες.
Στην Α1 μετείχαν οκτώ ομάδες ως το 1990. Τις περιόδους 1990-91 και 1991-92 μετείχαν δέκα ομάδες, ενώ αυξήθηκαν σε δώδεκα για πρώτη φόρα για την περίοδο 1992-93, αριθμός που παραμένει σταθερός μέχρι σήμερα.
